Herakles trouwde met Megara en kreeg met haar drie zonen. Door toedoen van Hera werd hij op een dag door waanzin getroffen en vermoordde zijn kinderen. Om zichzelf te redden van de wraakgodinnen moest hij in dienst treden van koning Eurystheus van Mykene en alle taken verrichten die hij opgedragen kreeg. In opdracht van Eurystheus moest Herakles tien onmenselijk zware werken verrichten. Omdat hij bij één van die werken (het doden van de Hydra) hulp had gekregen van iemand anders (volgens sommige bronnen Licymnius, volgens andere Iolaus), en voor een ander werk (het schoonmaken van de Augiasstal) betaald werd, moest hij nog twee extra werken verrichten. De twaalf werken worden de dodekathlos genoemd.

1. Het eerste werk dat hij moest verrichten, was het doden van de leeuw van Nemea (Nemea is een gebied gelegen tussen Argos en Korinthe). Dit dier kon niet verwond worden worden door pijlen of knots (de wapens die Herakles steeds bij zich droeg). Hij wurgde de leeuw ten slotte met zijn blote handen. Hij bracht hem naar zijn meester en probeerde hem te villen. De huid bleek bijna ondoordringbaar, waarop Herakles de klauwen van de leeuw gebruikte om hem van zijn huid te ontdoen. Later droeg Herakles altijd de ondoordringbare huid van deze leeuw als harnas. De kop van het dier werd zijn kap, de huid zijn mantel. Eurystheus was totaal overrompeld door het succes van Herakles. Van nu af gaf hij zelf geen opdrachten meer, maar liet dit over aan zijn herauten. Ook verbood hij Herakles om met zijn opdrachten terug te komen en, voor het geval dat hij toch terug kwam met zijn opdrachten, liet hij een grote ijzeren kruik maken waarin hij zich kon verstoppen als Herakles weer met een gevaarlijk beest terugkwam.
2. Het doden van de Hydra van Lerna, de veelkoppige slang die in een moeras bij Argos (op de Peloponnesos) leefde. Dit monster had negen koppen, maar zodra er een werd afgeslagen, groeiden er twee nieuwe aan. Herakles overwon de slang samen met zijn vriend Iolaus. Telkens als er een kop werd afgeslagen, schroeiden zij met een brandende fakkel de wonden dicht. Herakles dompelde zijn pijlen in het giftige bloed van de Hydra; pijlen door hem afgeschoten zouden van nu af aan ongeneeslijke wonden veroorzaken. Deze opdracht werd afgekeurd, omdat Herakles hierbij hulp kreeg.
3. Het vangen van een aan de godin Artemis gewijde hinde, de Hinde van Keryneia. Dit dier had een gouden gewei en koperen hoeven. Herakles moest het levend en wel naar Mykene brengen. De hinde was bovendien uitzonderlijk snel en de jacht op het dier kostte hem een vol jaar, waarbij hij heel Arkadië van noord naar zuid moest doorkruisen. Uiteindelijk slaagde hij erin de hinde te vangen met een net toen het dier zijn dorst leste bij een meer.
4. Het vangen van het Erymanthische zwijn, dat het gebied rondom de berg Erymanthos onveilig maakte, en dat - net als de hinde - levend naar Mykene brengen, bij koning Eurystheus. Herakles slaagde in zijn opdracht, doordat het dier in de sneeuw was weggezakt. Herakles bond met kettingen de poten van het beest vast en ging naar Mykene terug. De koning was zo bevreesd oog in oog te komen staan met het everzwijn dat hij zich verschool in een groot koperen vat dat hij in de grond had laten ingraven.
5. Het schoonmaken van de stallen van Augias, een koning in Elis. Deze koning had 3000 runderen, waarvan de mest zich 30 jaar lang had opgehoopt in een stal. Herakles verrichtte deze taak in één dag door het water van twee rivieren (de Alpheos en de Peneos) door de stallen te laten stromen. Herakles vroeg daarvoor als beloning een tiende van het vee. Koning Augias onthield Herakles de beloning. Uit wraak doodde Herakles hem. Deze krachttoer leeft nog steeds voort in het Nederlands, want een 'Augiasstal' is een geweldige ophoping van vuil, in letterlijke of figuurlijke zin. Een Hercules-inspanning is op zijn beurt weer een opgave die qua zwaarte vergelijkbaar is met dit karwei. Ook deze opdracht werd afgekeurd, omdat Herakles om een beloning had gevraagd.
6. Het verjagen van de Stymphalische vogels. Deze leefden bij het Stymphalosmeer in Arkadië. De vogels hadden een bronzen bek, vleugels en klauwen. Ze aten mensenvlees en konden hun veren als pijlen afschieten. Toen Herakles in hun nabijheid kwam, lieten de vogels zich aanvankelijk niet zien, maar door te rammelen met twee bronzen kleppers wist hij ze uit hun holen te lokken. Hij slaagde er in het merendeel van de vogels te doden, met de giftige pijlen die hij had bemachtigd bij het verslaan van de hydra. Van dit werk werd door de beeldhouwer Émile-Antoine Bourdelle (1861 - 1929) een beeldhouwwerk gemaakt waarvan een afgietsel in het Musée d'Orsay staat.
7. De Stier van Kreta ophalen en overbrengen naar het vasteland. Deze stier was het eigendom van Minos, koning van Kreta, die hem van Poseidon had gekregen als offerdier (zie ook Minotauros). In plaats van hem te offeren, hield Minos de stier voor zichzelf, waarop Poseidon het beest razend maakte en het een plaag werd voor het eiland. Herakles wist de stier te vangen en naar koning Eurystheus te brengen. Later zou deze de stier opnieuw loslaten, waarop hij opnieuw een plaag werd, nu voor de stad Marathon en omgeving. Daar zou hij ten slotte door de beroemde held van Attica, Theseus, worden gedood.
8. Herakles moest de vleesetende paarden halen van Diomedes, een vorst in Thrakië die de paarden voedde met (mensen)vlees van zijn nietsvermoedende gasten. Herakles bezocht op weg naar Thrakië zijn vriend Admetos. Zodra hij vernam dat Admetos' echtgenote, Alkestis, vrijwillig de dood had gekozen in de plaats van haar man, wist hij haar aan de dood (Thanatos) te ontrukken. Daarna reisde hij verder naar Thrakië en gooide Diomedes als voer voor diens eigen mensenetende paarden. De paarden werden door Herakles getemd en naar Mykene gebracht. Daar werden ze vrijgelaten en uiteindelijk door wilde dieren gedood.
9. Als negende opdracht moest Herakles de kostbare gordel halen van Hippolyte, de koningin van de Amazonen. De dochter van Eurystheus had haar vader om de gordel gevraagd. Toen Herakles bij Hippolyte aankwam en om de gordel vroeg, greep Hera in. Hera deed zich voor als Amazone en stookte de Amazones tegen Herakles op met het verhaal dat Herakles kwade bedoelingen had. Dit liep uit op een gevecht met Hippolyte. Herakles doodde haar en nam de wapengordel mee naar Mykene.
10. Als tiende opdracht moest Herakles de kudde van Geryones halen. Een reus met drie hoofden, drie bovenlijven en zes armen bewaakte deze runderen. Herakles doodde hem met een pijl die alle drie zijn lichamen doorboorde. Hij bracht de kudde naar Mykene waar koning Eurystheus ze offerde aan Hera, gemalin van Zeus.
11. Herakles moest de gouden appels van de Hesperiden roven. De Hesperiden waren dochters van Atlas. Zij bewaakten de tuin met de gouden appels die Gaia als huwelijksgeschenk aan Zeus en Hera had gegeven. De honderdkoppige draak Ladon hielp hen daarbij. Na vele omzwervingen bereikte Herakles ten slotte Atlas, een der Titanen, die het hemelgewelf moest torsen. Atlas pakte zelf de appels, toen Herakles zijn taak even overnam. Toen Atlas het hemelgewelf niet meer wilde overnemen, kreeg Herakles hem met een list zo ver om nog even het gewelf te torsen, waarna Herakles er snel met de appels vandoor ging. Herakles wijdde de appels aan de godin Pallas Athena. Deze gaf de gouden appels weer terug aan de Hesperiden. Tijdens deze reis bevrijdde Herakles tevens Prometheus. Hij was een titaan die voor straf aan een rots zat vastgeketend en iedere dag gemarteld werd door de adelaar Ethon die uit zijn lever pikte, welke 's nachts weer aangroeide.
12. Het laatste werk was het ontvoeren van de driekoppige hellehond Cerberus uit de onderwereld. Herakles ging naar de ingang van de onderwereld in het zuiden van de Peloponnesos, bij Kaap Matapan. Van Hades mocht hij erin afdalen en Kerberos meenemen als hij geen gebruik maakte van wapens of Kerberos doodde. De ijzersterke handen van Herakles konden zelfs dit monster wurgen en grommend erkende het zijn meerdere in Herakles en volgde hem naar koning Eurystheus. Op zijn terugweg kon hij ook nog de held Theseus bevrijden uit de onderwereld. Bevend van angst verborg de koning zich in zijn koperen vat en durfde zich alleen vanuit deze positie van de overwinning van Herakles te overtuigen.